عضو شوید
عضویت سریع
تبادل لینک هوشمند 
آمار مطالب
آمار بازدیدPlease enter banners and links.
2-13-5- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاه Bieberstein41
2-13-6- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهSAE – CBDI41
2-13-7- چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا از دیدگاهITIL42
2-14-چارچوب های بلوغ حاکمیت معماری سرویس گرا43
2-15-منطق فازی45
2-15-1-مدل فازی متغیرها45
2-15-2-عملیات برروی مجموعه های فازی47
2-15-3-رابطه بین مجموعه های فازی49
ب
2-15-4-اتصال دهنده ها50
2-15-5-استنتاج51
2-16-روشهای انجام شده برای ارزیابی بلوغ معماری سازمانی سرویس گرا52
2-16-1-جوانبخت و همکاران52
2-16-2-محمودی و همکاران54
2-16-3-مدل رزمی و همکاران55
2-16-4-مدل AMO CURT56
2-16-5-مدل ECKERT JULIAN57
2-16-6-مدل زبانی57
2-16-7-مدل نامداریان و همکاران58
2-16-8-مدل امتیازدهی58
فصل سوم60
3-1-تجزیه و تحلیل داده های پژوهش _ ابزار گرداوری اطلاعات61
3-2-جامعه اماری و نمونه گیری61
3-3-روش پیشنهادی62
3-3-1-تعیین چارچوب62
3-3-1-1-مدل ارائه شده توسط AG Software62
3-3-1-2مدل ارائه شده توسط مارکس63
3-3-1-3مدل SCHEPER64
3-3-1-4-مدل بلوغ کنترل اهداف اطلاعات و فناوری65
3-3-1-5-مدل نامداریان و همکاران66
3-3-1-6-مدل بلوغ یکپارچگی سرویس67
3-3-1-7-مدل بلوغ SOA سازمان68
3-3-1-8-مدل بلوغ قابلیت سرویس فناوری اطلاعات69
3-3-1-9-مدل بلوغ معماری سرویس گرا SOAMM70
3-3-2-مشخص کردن فاکتورهای لازم برای ارزیابی74
ج
3-3-4-تجزیه وتحلیل داده ها79
3-3-4-1-پایگاه قواعد فازی79
3-3-4-2-موتور استنتاج فازی80
3-3-4-3-فازی ساز80
3-3-4-4-غیرفازی ساز80
3-3-5-جمع اوری اطلاعات از خبرگان80
3-3-6-ارزیابی خروجی با نمودار راداری82
3-3-7- روایی و پایایی پرسشنامه82
فصل چهارم84
4-1- مطالعه موردی85
4-2-تجزیه و تحلیل داده ها با موتور استنتاج فازی93
4-3-ارزیابی روش پیشنهادی97
4-4-جمع بندی مطالعه موردی98
فصل پنجم…………………………………………………………………………………………………………………………. 100
5-1-نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………….101
5-2-مزایای مدل پیشنهادی…………………………………………………………………………………………………..101
5-3-اقدامات آتی………………………………………………………………………………………………………………..102
منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………………………….103
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………. 108
د
فهرست جداول
جدول 2-1: خروجی روش امتیازدهی59
جدول3-1: ارتباط مدل های بلوغ معماری سرویس گرا با یکدیگر73
جدول 3-2: مقیاس های فازی81
جدول 4-1: شاخص ها وزیرشاخص های دامنه ی بلوغ SOA,بلوغ حاکمیت سرویس گرایی وحوزه ی پذیرش SOA85
فهرست تصاویر و نمودار
شکل 2-1 : جایگاه کشورهابراساس میزان گرایش به معماری سازمانی8
شکل2-2 : تعریف حاکمیت SOA از دیدگاه ORACLE25
شکل 2-3: ارتباطات حاکمیت معماری سرویس گرا25
شکل 2-4: مولفه های اصلی چارچوب حاکمیت SOA وتاثیرآن برچرخه ی حیات سرویس28
شکل 2-5: چرخه ی پیاده سازی حاکمیت SOA براساس چارچوب پیشنهادیIBM36
شکل 2-6: نقاط کلیدی برای سیاست گذاری در حاکمیت SOA ازدیدگاه ORACLE37
شکل 2-7: چارچوب حاکمیت ITIL42
شکل 2-8: مقایسه ی چارچوب های مطرح شده43
شکل 2-9: نمونه ای از یک تابع تعلق مثلثی47
شکل 2-10: نمای کلی چارچوب ارزیابی بلوغ محمودی55
شکل 2-11: نتایج خروجی روش AMO CURT56
شکل 2-12: خروجی اجرای روش TOP-VIEW57
شکل 3-1 : مدل ارایه شده توسط AG SOFTWARE62
شکل 3-2: چارچوب پیشنهادی74
شکل 4-1: تابع عضویت ورودی مربوط به پایگاه اول تا بیستم92
شکل 4-2: تابع عضویت ورودی مربوط به پایگاه هفدهم92
شکل 4-3: تابع عضویت خروجی مربوط به پایگاه بیست و یکم93
شکل 4-4: خروجی سیستم فازی در بعد بلوغ سرویس گرایی94
ه
شکل 4-5: رادار چارت بعد بلوغ سرویس گرایی95
شکل 4-6: رادار چارت بعد پذیرش سرویس گرایی95
شکل 4-7: رادارچارت بعد حاکمیت سرویس گرایی96
شکل 4-8: مقادیر خروجی کلی در همه ی ابعاد97
شکل 4-9: نمونه ای ازباینومیال تست98
نمودار4-1: نتایج باینومیال تست بعد حوزه ی پذیرش98
نمودار4-2: نتایج باینومیال تست بعد بلوغ SOA99
نمودار4-3: نتایج باینومیال تست بعد حاکمیت SOA99
و
فصل اول
مقدمه و کلیات تحقیق
مقدمهاز زمان ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه های مختلف و سازمانها و شرکت ها حدودا بیست سال می گذرد و هرروزه بکارگیری و سرمايه گذاري بخشهاي دولتي وخصوصي در اين بخش بيشتر مي شود. ميان سازمانها و دستگاههاي دولتي حجم عظيمي از سرمايه گذاري را در اين بخش انجام داده اند و هم اكنون نيز در حال تخصيص منابع و سرمايه گذاري مي باشند. بسياري از شركت ها و سازمان ها طرح جامع فناوري اطلاعات و ارتباطات خود را تهيه نموده يا در حال تهيه مي باشند.یکی از نکات مهم انطباق طرح هاي فوق با روش معماري سازماني است لذا نیازبه ایجاد زمينه لازم جهت تصحيح و يا تكميل طرح هاي فوق به وجود می آید.در سازمانهای امروزی که اغلب دارای ابعاد و ساختارهای پیچیده و از نظر فیزیکی توزیع شده هستند تنها ذکر اینکه چه کارهایی باید توسط چه کسانی (شرح وظایف) انجام شود کافی نیست، بلکه فرآیندها، داده‌ها، اهداف و نقش افرادی که در سازمان انجام وظیفه میکنند باید با اهداف و راهبردهای سازمان که در قالب برنامه‌ریزی راهبردی ارائه می‌شوند، همخوانی داشته باشد. چنین امری مستلزم آن است که سازمان دارای یک نقشه از تمام ابعاد خود باشد تا بتواند با استفاده از این نقشه، روابط بین ابعاد سازمان را درک نموده و در صورت نیاز با تغییرات هماهنگ نماید. این نقشه از سازمان، که حاوی اطلاعات افراد، فرآیندها، مکان‌ها و دیگر ابعاد و خصوصیات سازمان است، معماری سازمانی نامیده میشود.
مفهوم سرويس گرايي ازمدتي پيش وجود داشته ودرزمينه هاي متفاوت وبراي مقاصد مختلفي مورداستفاده قرارگرفته است اماآنچه درطول حيات اين مفهوم ثابت مانده است،آن است كه اين مفهوم،روشي مبتني برمفهوم تجزيه را ارائه مي دهد.بنابراين سرويس گرايي يك روش فني محض نيست.سرويس گرايي درتركيب با”معماري”، معماري سرويس گرارامعرفي ميكندكه مدلي را ارائه مي دهدكه درآن منطق ,كل سيستم به بخش هاي منطقي, مجزاوكوچكتر شكسته مي شوند.اين واحدهاي كوچكترجمعا بخش بزرگتري ازمنطق را ارائه مي كنند ومي توانندتوزيع شده باشند.
293179519640552
002
معماری سازمانی سرویس گرا (SOA) مشوق واحدهاي منفردمنطق است تا بتواند به مجموعه ای ازاصول طراحي دست يابد.امروزه دیگر توسعه سرویس گرایی به جایی رسیده است که هر جا صحبت ازمعماری سازمانی است معماری سازمانی سرویس گرا رادر ذهن ها تداعی میکند[21].معماري سرویس گرا سبکی ازمعماري میباشد که ازاتصال سست سرویسها جهت انعطاف پذیري وتعامل پذیري کسب وکار به صورت مستقل ازفناوری پشتیبانی میکندوازترکیب مجموعه اي ازسرویس هاي کسب وکار تشکیل شده است که این سرویس ها،انعطاف پذیري و پیکربندي پویا را براي فرایندها محقق می کند[1].
حاکمیت برمعماري سرویس گرا به طورویژه برروي اداره وحاکمیت برسرویسها متمرکز می شود ویک چارچوب اساسی براي دستیابی به تعامل پذیري کارکردي وغیرکارکردي سرویس ها در بین مرزهاي کسب وکاررافراهم میکند [23]. حاکمیت یک عامل کلیدي درموفقیت پروژه هاي معماري سرویس گراي سازمان میباشد.بدون حاکمیت ،سازمان نمی تواندبه طورکامل ارزش معماری سرویس گرارا درك کند [24].حاکمیت برمعماري سرویس گرا ،فرآیندی است که تحقق منافع همه ذینفعان فناوري اطلاعات و کسب وکاررا بوسیله برنامه ریزي،تامین بودجه واجراي ابتکارعمل معماري سرویس گرا تضمین میکند ونوعی سرمایه گذاری استراتژیک است که موسسه وکارکردهای آن را در پروژه ها به بهترین شکل ممکن پشتیبانی میکند[25] . اگرحاکمیت بر معماري سرویس گرا موفقیت آمیزباشد ، سازمان میتواند سرویس هاي باکیفیت ومطمئنی راایجادکندواین امرسبب کارایی واثربخشی سازمان میگردد [22]. همه سازمان هابراي ارزیابی وضعیت جاري حاکمیت بر SOA خود نیازمند یک چارچوب ارزیابی می باشند,به گونه اي که بتوانددرتعیین نیازمندیهاي حاکمیت برSOA و ارائه یک مدل مناسب حاکمیت بر SOA مفید باشد.در این تحقیق ضمن اشنایی با مفاهیم اولیه ی سرویس گرایی ,معماری سرویس گراو حاکمیت معماری سرویس گرا به بررسی چارچوب های ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا پرداخته و انها را با هم مقایسه میکند. ودرنهایت به ارایه یک روش برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا می پردازد.1-2- هدف از تحقیقكارهاي انجام شده در زمينه تحليل و ارزيابي معماري سازماني ، چندان زياد نمي باشد. تعدادي از آنها در محيط هاي كاري و تجاري گسترش يافته اند (OMB,2005) و(Schekkerman, 2006). و برخي در محيط هاي دانشگاهي ارائه گرديده اند (Närman, 2007 ) و (Gammelgard, 2007).
270256020313653
003
با مروري بر مراحل انجام يك پروژه معماري سازماني، جايگاه مبحث ارزيابي در معماري سازماني بهتر مشخص مي شود. يك پروژه معماري سازماني معمولاًبا احساس نيازيك سازمان شروع شده و سپس مشاوری وظيفه ی انتخاب و تهيه طرح معماري سازماني را بر عهده مي گيرد . اين مشاور يك مجموعه مستندات را تحويل سازمان داده كه در آن مجموعه اي از مدل ها ارائه شده است. اين مجموعه توصيف كننده معماري سازماني پيشنهادي براي آن سازمان مي باشد . پس از تصويب طرح پيشنهادي ، مراحل به اجرا در آمدن اين طرح شروع شده و براين اساس تغييراتي در سازمان مذكور بوجود مي آيد. بدين شكل روشهاي ارزيابي مطرح شده در مبحث معماري سازماني را مي توان درپنج زمينه اصلي دسته بندي نمود. در هر يك از زمينه هاي فوق تحقيقات مختلفي انجام شده است.
1- ارزيابي سطح بلوغ يك سازمان از نظر كاربرد مفاهيم معماري سازماني )آمادگي پذيرش(
2- ارزيابي تيم مشاور و طراح معماري سازماني )انتخاب تيم طراح(
3- ارزيابي فرآيند طراحي و توليد معماري سازماني
4- ارزيابي يك طرح معماري سازماني
5- ارزيابي از ميزان اجراي يك طرح معماري سازماني
هدف اصلی این تحقیق ارزیابی در دسته ی اول مطرح شده است. لذا برای این منظور ابتدا اشنایی با مفاهیم اولیه ی سرویس گرایی, معماری سرویس گرا و حاکمیت معماری سرویس گرا و بررسی چارچوب های ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا و درنهایت ارایه یک روش برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا هدف این تحقیق است.لذا میتوان این تحقیق را به صورت زیر بخش بندی نمود:
تعریف اصول سرویس گرایی و معماری سرویس گرا
تعریف حاکمیت معماری سرویس گرا
ضرورت حاکمیت معماری سرویس گرا
بررسی بلوغ سرویس گرایی و تاثیرآان در ارزیابی حاکمیت SOA
بررسی چارچوب های حاکمیت معماری سرویس گرا ومقایسه انها با یکدیگر
ارایه یک روش برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا
1-3- محدوده ی تحقیق
285496022860004
004
آنچه که در این تحقیق به ان پرداخته می شود ارایه مدل قابل اجرا برا یارزیابی سطح بلوغ حاکمیت سرویس گرایی است تا با استفاده از ان سازمان در جهت ارزیابی وضعیت موجود و تلاش برای بهبود آن براید و بتواند نقاط ضعف خود را شناسایی ونسبت به رفع ان اقدام نماید.لذادر این تحقیق کاری در جهت ارایه یک چارچوب جدید صورت نگرفته است اما تلاشهایی در جهت بهبود چارچوب اصلی مورد بررسی و تغییر و دقیق تر نمودن ان صورت گرفته است که منجر به ارایه فرم جدیدی از چارچوب گشته است.همچنین درجهت بهبود نواقص پیشنهاداتی ارائه شده است ولی تمرکز بیشتر ان بر عهده ی معماران سازمان میباشد.
1-4-ساختار پایان نامه
ساختارپایان نامه به صورت زیر می باشد:
فصل دوم :
این فصل به ادبیات موضوع تحقیق پرداخته است.در بخش اول ان به بررسی تعاریف معماری سازمانی و حاکمیت معماری سازمانی و چارچوب های ان و در بخش دوم به معرفی منطق فازی می پردازد.در انتها به کارهای انجام شده در زمینه ی ارزیابی معماری سازمانی میپردازیم.
فصل سوم:
این فصل به ارایه روش پیشنهادی برای ارزیابی حاکمیت معماری سرویس گرا می پردازد .
فصل چهارم:
روش پیشنهادی را در یک مطالعه ی موردی به کار گرفته و نتایج ارزیابی را بیان میکند.در انتها مقایسه ای بین روش بیان شده و روش دیگر برای بررسی برتری عملکرد انجام می شود.
فصل پنجم:
نتایج تحقیق و همچنین پیشنهاداتی برای تحقیقات اتی ارائه میشود.
نتايج مورد نظر و خروجياجراي اين پايان نامه در گسترش مباحث علمي معماري سازماني سرویس گرا بسيار موثر بوده و در عين حالي كه مفاهيم اساسي آنرا ترويج مي دهد ، سعي در ايجاد روشي جهت ارزيابي و سنجش حاکمیت معماري سازماني، كه يكي از سئوالات اساسي مطرح شده در زمينه هاي تحقيقاتي آن است، مي نمايد.به طور كلي نتايج حاصل از اين طرح را مي توان به شرح زير بيان نمود:
1- كمك به گسترش كاربرد مفاهيم معماري سازماني سرویس گراو معرفي آنها
2- تعريف مفهوم يك معماري سازماني سرویس گرای مناسب وخوب و ارائه يك مدل ارزیابی سطح بلوغ آن
3- بکارگیری روش ارایه شده در یک سازمان برای بررسی نتایج
25006306451605
005
فصل دوم
ادبیات و پیشینه ی تحقیق
2-1- معماری چیست؟
معماری(Architecture) برای آشنایان به رشته های مهندسی، یادآور یک طرح و دید همه جانبه و کلان بر ساختار و رفتار موجودیتی است که پیچیدگی و پویایی داردو تهیه و نگهداشت آن توجه به جامعیت، یکپارچگی، انعطاف پذیری و تعامل پذیری را می طلبد[40]. در حوزه مباحث فناوری اطلاعات و ارتباطات ابتدا این مفهوم در محدوده سخت افزار اهمیت پیدا کرد، زمانیکه موضوع استفاده مجدد از قطعات از پیش ساخته شده مورد توجه واقع شد و این سئوال که با چه ترکیب و تلفیقی از عناصر موجود میتوان سیستم جدید را طراحی نمود، موضوع معماری نیز به عنوان یکی از موضوعات مهم در حوزه سخت افزار مطرح گردید. این مبحث به تدریج در سایر حوزه های فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز وارد شد و هر جایی که نیاز بود که ساختار و رفتار بطور توأم مد نظر قرار گیرند، معماری مورد توجه قرار گرفت. بطور خلاصه میتوان گفت تجربه سایر رشته های علوم و مهندسی ثابت کرده است که عواملی نظیر ابعاد، پیچیدگی، قابلیت گسترش و نیازمندیهای خاص، مهمترین پارامترهای تصمیم گیری در رابطه با لزوم هر نوع معماری به حساب می‌آیند . به عبارت دیگر هر جا که نیاز به طراحی موجودیت یا سیستمی باشد که ابعاد یا پیچیدگی آن از یک حد معینی فراتر رفته، یا نیازمندیهای خاصی را تحمیل نماید، نگرش ویژه و همه جانبه ای را نیاز خواهد داشت که در اصطلاح به آن « معماری » گفته میشود. معماری ترکیبی است از علم، هنر و تجربه که در رشته هائی نظیر ساختمان دارای قدمتی چند هزارساله است. [4]
2-2- معماری سازمانی
251396531000707
007
عبارت «معماری سازمانی» ازدوکلمه «سازمان» و«معماری» تشکیل شده است. واژه معماری دارای ریشه لاتین بوده و به معنای ” استادی در ساختن” است [26و2]در معماری مؤلفه‌های اصلی سازنده یک پدیده، ارتباط و مشخصات اصلی‌شان که باعث کارایی و اثربخشی آن پدیده در دوره حیاتش هستند، به زبان نقشه و طرح بیان می‌شوند.. معماری سازمانی یک نقشه سازمانی است که ساختار مأموریت و اطلاعات موردنیاز سازمان و فناوری های لازم برای پشتیبانی از آنها را تشریح و فرایند گذار برای پیاده سازی این فناوری ها را تعریف می کند.[27]زکمن، معماری سازمانی (Enterprise Architecture) را بصورت زیر تعریف نموده است: مجموعه ای از ارائه های توصیفی (مدل ها) در ارتباط با تشریح یک سازمان چندان که بتو اند منطبق بر نیازمندی های مدیریت (کیفیت)، تولید شده باشد و در دورة حیات مفیدش قابل نگهداشت باشدتغییرکند.[54]
تعریف معماری سازمان که توسط Open Group ارائه شده از این قرار است: معماری سازمانی عبارت از شناخت تمام عناصری است که سازمان را تشکیل میدهند و بیانگر نحوه ارتباط عناصر مذکور با یکدیگر است [41].
2-3- تاریخچه معماری سازمانی
یکی از برترین راه‌حل‌های توسعه و استفاده بهینه از فناوری اطلاعات در سازمانها، استفاده از «معماری سازمانی فناوری اطلاعات» یا به اختصار معماری سازمانی است. بر طبق تحقیقات موسسه توسعه‌های معماری سازمانی(IFEAD) از سال ۲۰۰۳ به صدر موضوعات مورد توجه مدیران عالی و مدیران رده بالای سازمانها رسیده است، هم اکنون مورد توجه بسیاری از دولت‌ها، سازمانها و شرکت‌های بزرگ و کوچک قرار گرفته است. عدم استفاده از آن در سازمانها منجربه ناتوانی سازمان در مدیریت بهینه فناوری اطلاعات و بالطبع افت جایگاه در شرایط رقابتی آینده برای سازمان است. کشورهای بسیاری در زمینه معماری سازمانی فعالیت می‌نمایند که بر اساس گزارشات IFEAD در سال ۲۰۰۵، حدود ۱۴۹ کشور به عنوان کشورهای فعال در زمینه معماری سازمانی شناخته شده‌اند. در این میان کشور آمریکا با داشتن تقریباً ۴۵ درصد فعالیت، در راس کشورهای فعال قرار دارد. کشور ما ایران، در این فهرست، در رده سیزدهم قرار دارد که نسبت به کشورهایی چون چین، سوئیس، ایتالیا و اسپانیا رده بالاتری دارد. در شکل2-1 جایگاه کشورها بر اساس میزان گرایش به معماری سازمانی نشان داده شده است. با توجه به این فهرست و شمار کشورهایی که در زمینه معماری سازمانی فعالیت دارند، میتوان گفت معماری سازمانی دیگرروش جدید وکم تجربه ای در مدیریت فناوری اطلاعات نمی باشد.[5]
7378702404110شکل 2-1 جایگاه کشورها بر اساس میزان گرایش به معماری سازمانی[5]
00شکل 2-1 جایگاه کشورها بر اساس میزان گرایش به معماری سازمانی[5]
28549608077498
008
بابه وجود امدن سازمانهای بزرگ و پیچیده و سیستم های اطلاعاتی انها با حجم عظیم و سیستمهای تخصصی با اهداف خاص ,تغییرات محیطی همچون تغییر کسب و کار ویا درونی چون ماموریتها و ساختارسازمانی لزوم انعطاف پذیری سازمان برای پذیرش این تغییرات و به دنبال ان نیاز به معماری سازمانی درک میشود. مهمترین نتایج و مزایای تدوین معماری سازمانی به قرار زیر است :
ایجاد نظامی قابل مقایسه : در توصیف سیستمها , طراحی و پیاده‌سازی ماموریتها،فرآیندها و سیستمهای اطلاعاتی که درسازمان‌های بزرگ به کار گرفته می‌شوند، نیازمند وجود الگوهای مناسب و استاندارد جهت توصیف آنهاست. در غیر اینصورت امکان مقایسه خروجی‌های سازمانهای مختلف با هم وجود نداشته و فرآیند یکپارچگی دچار چالشهای اساسی خواهد شد.
حذف افزونگی: این مشکل یکی از بزرگترین مشکلات بخش فناوری اطلاعات در سازمان است. در صورتیکه، معماری سازمانی براحتی افزونگی را در حیطة حرفه شناسایی و امکان حذف را فراهم میآورد. بعنوان نمونه، بخش‌های مختلف سازمان ممکن است محصولاتی با قابلیت‌های تکراری تولید نمایند و یا تجربهای را در یک حیطة کاری که قبلاً انجام شده مجدداً انجام دهند. معماری سازمانی میتواند این هزینه‌های اضافی را بصورت موثری کاهش دهد.
یکپارچگی : ایجاد یکپارچگی اطلاعاتی با ادغام و به اشتراک‌گذاری اطلاعات، از نتایج به کارگیری معماری اطلاعاتی میباشد. معماری سازمانی با ایجاد استانداردهای خاص، قواعدی برای به اشتراک‌گذاری داده‌ها ایجاد مینماید، که امکان رد و بدل نمودن اطلاعات در سطوح مختلف از پایگاه داده‌ها تا زیرسیستم ها مهیا شود.
همگرایی به سمت دولت الکترونیک: با استفاده از معماری سازمانی امکان استفاده از مدل‌های مرجع نظیر «مدل مرجع کارایی»، «مدل مرجع خدماتی» و «مدل مرجع فنی» در سطح سازمانهای مختلف و در نهایت در سطح دولت بوجود آمده و یک نوع همگرایی در لایه‌های مختلف سازمانها حاصل میشود. این همگرایی و نزدیکی در نهایت منجر به کاهش هزینه‌های ناشی از دوباره کاری‌ها، استفاده از سیستمهای ناهمگون و عدم تعامل‌پذیری بین سازمانها شده وکاهش بی‌اندازه هزینه‌ها و افزایش کارایی سازمانی را در پی خواهد داشت.
265239514821289
009
بهبود روش‌ها و فرآیندها در ماموریت‌های سازمانی: یکی از دستاوردهای مهم معماری سیستمهای بزرگ اطلاعاتی کشف و حذف فرآیندهای اضافی در جهت اجرای ماموریت است. در واقع، معماری خود به تنهایی شامل بازمهندسی فرآیندها نیست، اما مقدمه انجام چنین فعالیتی تلقی میشود. اصلی‌ترین هدف از تدوین معماری سازمانی تمرکز بر داده‌ها و فرآیندها و تعاملات بین آنها است که به بهینه‌سازی فرآیندها می‌انجامد [5].
2-4- فرایند معماری سازمانی
هدف از فرایند معماری سازمانی، ایجاد و اجرای معماری و ارائه خروجی های معماری در سازمان است. این فرایند در کنار دیگر فرآیندهای اصلی سازمان قرار می گیرد و به صورت پیوسته اجرا میشود. به طور کلی، این فرایند شامل سه مرحله اصلی است که عبارتند از: 1) برنامه‌ریزی راهبردی فناوری اطلاعات، 2) برنامه‌ریزی معماری سازمانی 3) اجرای معماری سازمانی [57].
2-4-1- برنامه ریزی راهبردی فناوری اطلاعات : پایه‌ای برای برنامه‌ریزی معماری سازمانی است . در طی این مرحله، دورنما ، اهداف درازمدت و کوتاه مدت و فرصتهای سازمان درحوزه فناوری اطلاعات استخراج می شوند.خروجی این مرحله به عنوان راهنمای اصلی دربرنامه‌ریزی معماری سازمانی مورد استفاده قرارمی‌گیرد.2-4-2- برنامه ریزی معماری سازمانی :درطی این فاز به تعریف معماری سازمانی و استخراج طرح های اجرایی وطرحهای انتقالی لازم جهت راه اندازی آن اقدام می شود. 2-4-3- اجرای معماری سازمانی : درطی این فاز به پیاده سازی ، راه اندازی و پشتیبانی از معماری مطابق باطرح های اجرایی و انتقالی تهیه شده در فاز « برنامه ریزی معماری سازمانی » اقدام می شود . این کارشامل مراحل پیاده‌سازی معماری سازمانی , نگهداری و بروزرسانی معماری سازمانی است که جزئیات آن بسته به نوع چارچوب معماری انتخاب شده ومتدلوژی های ( مهندسی سیستم/ نرم‌افزار ) سازمان ها فرق میکند[6].
2-5- معماری سرویس گرا چیست؟
بعد از اشنایی با معماری سازماني،معماري سرويسگرارااختصارادراين بخش معرفي ميكنيم.
2788920233393810
0010
اززمان مطرح شدن مفاهیم سرویس و سرویس گرایی مدتها می گذرد.در بخش هاو اهداف متفاوتی استفاده شد اما خاصیت اصلی خود که ارائه مفهموم تجزیه است را حفظ کرده است.بنابراين سرويس گرايي يك روش فني محض نيست. شركت ها هريك به تنهايي سرويس گراهستندزيراهريك سرويس مجزايي را فراهم مي كنندكه میتواندتوسط مشتريان مختلفی موردبهره برداري قرارگیرد.در مجموع اين شركتها باهم يك جامعه كاري تشكيل مي دهندوبسيارمنطقي است اگر انواع خدمات وسرويس توسط فقط يك شركت دريافت نشود بلكه با تجزيه جامعه كاري به بخش هاي سرويس دهنده تخصصي منفرد، به محيطي دست يابيم كه در آن سرويس دهنده ها توزيع شده باشند.حتي دريك مدل توزيع شده،ايجاد وابستگي هاي عميق موجب ممانعت ازارائه پتانسيل موجوددركسب وكارهاي منفرد خواهدشد.اگرچه مايليم كه سرويس دهنده ها با يكديگر تعامل داشته وازسرويس يكديگر بهره بگيرند،اماازسوي ديگرنيزمايليم از مدلي كه در آن، سرويس دهنده ها اتصالات تنگاتنگي با هم دارند و اين اتصالات موجب وابستگي هاي شديد و محدود كننده مي شوند اجتناب كنيم .
اگر به كسب و كارها اين قدرت را بدهيم كه هر يك بتوانند سرويس هاي خود را كنترل و اداره كنند، به آنها اين قدرت را داده ايم كه نسبتا مستقل از يكديگر رشد و تكامل يابندامابااين وجودبايدمراقب بودتا همگی آنها بتوانند براساس اصولي به يكديگر متصل شوند(مثل استفاده ازیك زبان خاص بعنوان زبان اصلي شركت و ) اين هماهنگي ها موجب استاندارد شدن جنبه هاي كليدي هركسب و كار مي شود .
سرويس گرايي در تركيب با “معماری “,معماري سرويس گرا را معرفي مي كند كه عبارتي است كه مدلي را ارائه مي دهد كه در آن منطق كل سيستم به بخشهاي منطقي مجزا و كوچكتر شكسته مي شوند. اين واحدهاي مشوق واحدهاي SOA كوچكتر جمعا بخش بزرگتري از منطق را ارئه مي كنند و مي توانند توزيع شده باشند منفرد منطق است تا بتواند به مجموعه اي از اصول طراحي دست يابد ]21[
تعاريف بسياري براي معماري سرويس گرا وجود دارد. اما يك تعريف رسمي واحد براي آن موجود نيست به همين دليل بسياري از سازمان ها كه سعي در استفاده و بهره برداري از اين مفهوم را دارند براي تعريف آن تعاريف متفاوتي مانند آنچه در ادامه آمده ذكر شده است :
2665730239903011
0011
2-5-1- تعريف شركت IBM : معماري سرويس گراچارچوبي برای برنامه هاي كاربردي است که کاربردهای روزمره كسب وکاررا ميگيردوآنهارابه عملكردهاو فرايندهاي مختلف كاري كه به آنها سرويس اطلاق میشودمی شكند SOA .امكان ساخت ,استقرارويكپارچه سازي اين سرويس هارابطورمستقل ازبرنامه هاي كاربردي وپلتفرم اجرافراهم مي كند.[10]
2-5-2- تعريف : MicrosoftSOA رويكردي است براي سازماندهي فناوري اطلاعات كه درآن داده ها ، منطق، ومنابع زيرساختي با استفاده از مسيريابي پيام ها بين واسط هاي شبكه مورد دسترسي قرار مي گيرند .[10]
2-5-3- تعريف : W3C
SOA مجموعه اي ازمؤلفه ها است كه مي توانند فراخواني شوندوتوصيف واسط آنها قابل انتشاروکشف است.بنابراين SOA یک سيستم ساخته شده براساس سرويس ها نيست. غالب تعاريف SOA براين متفق اند كه SOA وظايف يك برنامه كاربردي را بصورت مجموعه اي از سرويس هاي به اشتراك گذاشته شده و قابل استفاده مجدد تعريف مي كند.w3c بر هيچ تكنولوژي ويژه يا پياده سازي خاصي ازSOA تكيه نمي كند.[10]
2-5-4- تعريف گروه باز Open Group
SOA يك سبك معماري است كه ازسرويسگرايي پشتيباني میكند سرويس گرايی انجام فعالیت هادرقالب سرويس هاوتوسعه مبتني برسرويس است. سرويس يك نمايش منطقي است ازیک فعاليت كاري تكرار شونده كه داراي نتيجه است, مانند بررسي اعتبار مشتري، ارائه داده هاي وضع هوا,تلفيق گزارش ها که ممكن است تركيب سرويس هاي ديگري باشد . براي مصرف كنندگان سرويس يک جعبه سياه است .
يك سبك معماري تركيبي است از ويژگي هاي متمايزي كه درآن معماري ,اجرايابيان مي شود.[41]
ازآنجا كه تعريف رسمي واحدي براي SOA وجود ندارد، هيچ مجموعه رسمي واحدي ازاصول طراحي برمبناي سرويس گرايي نيز وجود ندارداگرچه مجموعه اي از اصول طراحي در سطح سرويس توسط افرادي معرفی شده اند که در بخش بعدی انها را بررسی می کنیم.
2-6- مفاهیم اصلی معماری سرویس گرا
2-6-1- تعریف سرویس :کاري که به وسیله یک سرویس دهنده انجام می شود که ممکن است انجام یک درخواست کوچک روي داده مانند دریافت یا ذخیره اطلاعات باشد یا مربوط به انجام کاري پیچیده تر مانندچاپ یک تصویر باشد .
2770505122618512
0012
معماری سرویس گرا (SOA) یک راه حل برای غلبه برمحدودیت های سنتی میان افزار ها می باشد. تغییر به ادغام نه تنها با برنامه های کاربردی داخلی، بلکه با برنامه های خارجی نیز توسط SOA امکان پذیر است.این تغییر با وجود فن آوری های وب برای برقراری ارتباط بین این برنامه های کاربردی به وجود امد.وبها توسط استانداردهای گسترده ای چونTCP/IPوHTTP به تصویب رسیدند.استانداردهای وب سرویس به عنوان استانداردهای مکمل برای ادغام برنامه های کاربردی ناهمگن و در داخل وسراسر سازمان ظهور پیدا کردند.SOA با استفاده از این خدمات سرویس های وب فعال میشود[26].کسب و کار و برنامه های کاربردی در SOA توسط 8 اصل کلی انجام می پذیرند:
1- قابلیت استفاده مجدد: سرویس برای حمایت از استفاده مجدد طراحی شده است. قابلیت های نرم افزار می تواند در درون فرایندهای مختلف کسب و کارمورد استفاده مجدد قراربگیرد.
شرح خدمات: سرویسی که یک توصیف رسمی را تقسیم میکند که مشخص میکند این سرویس چه کاری را انجام میدهد,در کجا ساکن است و چگونه میتوان به ان استناد کرد. با استفاده از یک استاندارد برای توصیف خدمات عملکرد در برنامه های مختلف ناهمگن را می توان یکنواخت دید.
اتصال سست: سرویس برای تعامل باحداقل وابستگی با دیگر خدمات طراحی شده است . در این حالت سرویسی وجود دارد که بخشی از فرآیند کسب و کار خودکار توسط سرویس دیگری ارائه می شود که )تقریبا قابلیت های مشابه (می تواندجایگزین شود.
انتزاع: تنها بخشی از یک سرویس است که از بیرون قابل دید است که از طریق رابط خدمات درمعرض دید قرار داده شود. سرویس به عنوان یک جعبه سیاه که از طریق تعریف های شرح خدمات توصیف می شود عمل میکند.ساختن یک سرویس ممکن است برای افزایش میزان دانه دانه بودن سرویس های دیگری بسازد.سپس یک سرویس ترکیبی از عملکرد سرویس های دیگر به وجود می اید که درشت دانه است. با آهنگسازی و سازماندهی خدمات، فرآیندهای کسب و کار می توانند به راحتی ساخته و بازسازی شوند.
استقلال: کنترل یک سرویس در یک مرز خاصی از منطق آن است و حداقل وابستگی به سایر خدمات را دارد. ان ها دارای منابعی هستند که برای کارهای خود از انها استفاده میکنند.
2638425174180513
0013
6 – بی حالت: سرویس خدمات را قادر می سازد تا در کسب و کار های مختلف هماهنگ مورد استفاده مجدد قراربگیرند. هماهنگی خدمات مختلفی که در تعامل فرآیند کسب و کار ساکن درمنطق فرایند هستند و نه در منطق برنامه اساسی یک سرویس.
7 -کشف : سرویسی که به توصیف آن کشف و درک خدمات درخواست کنندگان را اجازه می دهد.[31,55,56]
8-هم نواسازي و هم خوانی : دو واژه پر کاربرد در حوزه کسب و کار و معماري سرویس گرا که معمولا به جاي هم اشتباه گرفته می شوند، هم نواسازي و هم خوانی نام دارند. هم نواسازي در خصوص ترتیب اجراي سرویس ها در فرآیند بحث می کند، هم نواساز اصلی مجموعه اي از سرویس ها را فراخوانی می کند تانتیجه مورد نظر حاصل شود و فرآیند تکمیل گردد، ممکن است سرویس هاي خارج سازمان نیز دراین راستا فراخوانی و استفاده شوند، این کار با کمک موتور فرآیند محقق می شود. در عوض همخوانی به فرآیندهایی گویند که بدون موتور فرآیندي ) رهبر ارکستر ( اقدام به تبادل پیام کرده وترتیب و توالی پیامهاي مبادلاتی را خود بازیگران ثبت و کنترل می کنند. بنابراین هم نواسازي به معناي وجود یک موتور فرآیندي است که ترتیب و توالی را کنترل کرده و از شرکاء داخلی یا خارجی براي انجام کارها استفاده می نماید . نمونه این مدل سیستم مدیریت فرآیندهاي حرفه است که فرآیندها در موتور فرآیندي اجرا می شوند .هم خوانی به معناي پردازش هاي توزیع شده بین چند فرآیند است که بدون یک رهبر مرکزي با هم تعامل دارند یا چندین موتور فرآیندي که در کنار و هم سطح هم اجرا می شوند و با همکاري هم هدفی را محقق می سازند. نمونه این موضوع در پردازش هاي توزیع شده و یا فعالیت هاي بین سازمانی که هر دو طرف با مشارکت هم به دنبال یک هدف هستند دیده می شود[28].این هشت اصل سرویس را قادر می سازد تا به عنوان بلوک های ساختمان انعطاف پذیر باشند که برای انجام نیازهای کسب و کار پویا بتواند مورد استفاده قراربگیرد.
2-6-2- پروتکل ها و استانداردها
SOAP ساختاري براي تبادل پیامهاي درقالب XMLاست که بین سرویس هاي وب مبادله می شود ومی تواند توسط پروتکل هاي انتقالی گوناگونی چون , FTP,SMTP, HTTPاستفاده شود.ساختار یک پیام SOAP داراي یک عنصر بصورت XMLبا عنوان پاکت بوده که دو عنصر فرزند دارد. عنصر اول، سربرگ شامل مشخصات امنیتی و انتقالی بوده و عنصر دوم که ته برگ نامیده می شود حاوي داده هاي اصلی مبادلاتی بین سرویس هاي وب است.
2679700117284514
0014
ساختار پیامهاي SOAP:
Envelope: این بخش در تمامی پیام هاي ارسالی و دریافتی وجود داشته و اجباري است. پاکت شامل یک بخش اختیاري با نام سرآیند و یک بخش اجباري به نام بدنه است. اجزاء بسته پاکت به این قرار است:
نام محلی پاکت
نام یک Namespace
صفر یا چندین ویژگی کیفی
یک بخش اختیاري با نام سرایند
یک بخش اجباري به نام بدنه
Header : از بخشهاي اختیاري است که می تواند شامل چندین جزء درحوزه موضوعات امنیتی، قابلیت اطمینان و .. باشد و اجزائی به این قرار دارد:
سبک رمز گذاري
نقش
لزوم درنظر گرفته شدن
تقویت
Body : بخش اجباري و مهم یک پاکت است که محتواي پیام در آن است. بدنه شامل اجزائی به این قرار است:
یک نام محلی
یک نام Namespace
صفر یا چند قلم صفت
صفر یا چند قلم عنصر
WSDL :
زبانی است مبتنی بر XML که جهت توصیف ویژگی هاي عملیاتی سرویس هاي وب استفاده می شود و داراي دو بخش تعریف واسط و پیاده سازي است. قسمت واسط براي استفاده متقاضیان سرویس بوده و ممکن است شامل چندین پیاده سازي باشد درحالیکه تعریف پیاده سازي مشخص می کند که چگونه واسط به وسیله یک ارائه دهنده مشخص پیاده سازي شده است.
259778573723515
0015
اجزاء تشکیل دهنده :WSDL
نوع (type): پارامترهاي ارسالی و دریافتی را مشخص می کند.
پیام : (message) پیام نوع پارامترهاي ورودي و خروجی و نوع آنها را مشخص می کند، پیام می تواند شامل چند بخش باشد.
عملیات :(operation) روش هاي سرویس هاي وب بوده و داراي پیامهاي ورودي وخروجی هستند.
نوع درگاه :(port type)مجموعه اي از عملیات است.
مقیدسازي :(binding) مشخص می کند چگونه عملیات مربوط به نوع درگاه فراخوانی می شود.
سرویس (service) :مجموعه اي از نقاط انتهائی
:Type نوع داده هاي ساده یاپیچیده که درپیام ها استفاده خواهند شددراین قسمت تعریف می شوند براي این منظوراز الگوي XSDاستفاده می شود که مخصوص تعریف ساختارهاي داده اي درXML است.
:Message
هر پیام شامل یک یا بیشتر بخش بوده و هر بخش داراي نوع داده است. پیامها بوسیله نامشان تعریف می شوند و در قسمت عملیات بصورت پیام ورودي یا خروجی استفاده می شوند. هر بخش معین کننده یک نوع داده است و اگر پیامی شامل دو بخش باشد به این معنا است که این پیام(ورودي یا خروج) داراي دو پارامتر می باشد ولی اکثر پیامها داراي یک بخش هستند.
:Operation
هر عملیات داراي تعدادي پیام ورودي یاخروجی است و نشان دهنده متدهائی است که یک سرویس ارائه می کند. بطور کلی چهار دسته عملیات وجود دارد:
درخواست / پاسخ : متقاضی درخواست سرویس را ارسال داشته و ارائه دهنده به آن پاسخ میگوید، این نوع متداولترین گونه عملیات است.
خواهش / پاسخ: در این وضعیت تعامل بین سرویس دهنده و سرویس گیرنده برعکس است، متقاضی منتظر یک پاسخ است و ارائه دهنده آن پاسخ را فراهم می کند.
ارتباط یک طرفه از مشتري: در این حالت مشتري نیاز به پاسخ ندارد، یا پاسخی لازم نیست.
اطلاع : نوعی پیام جهت آگاهی یا تذکر از طرف سرویس دهنده به مشتري است.
281622569024516
0016
:PortType
مشخص کننده واسط یک سرویس وب است که مشابه روش هاي شئ گرا می باشد. در اینجاعملیات مربوط به واسط سرویس تعریف می شود، یک واسط می تواند داراي چندین عملیات باشد و براي هر عملیات می توان پیامهاي ورودي یا خروجی را مشخص نمود یا این کار را به همان بخش تعریف پیام واگذار کرد.
:Binding
واسط ها بصورت انتزاعی مشخص می کنند که سرویس چه عملیاتی را ارائه می دهد،مقیدسازي نحوه این کار را از نظر فیزیکی و فنی بصورت دقیق مشخص می کند. براي این کار باید اطلاعات مربوط به پروتکلها و تنظیمات دیگر تعیین شود.
UDDI :
برنامه واسطی است براي انتشار و شناسائی سرویس هاي وب و شامل یک مخزن می شود که ارائه دهندگان به انتشار و تبلیغ سرویس خود می پردازند تا دیگران بتوانند آن را شناسائی کنند. ازنظر مفهومی مخزن شامل صفحات سفید ) اطلاعات سرویس ها ( , صفحات زرد )دسته بندي صنعتی( و صفحات قرمز ( اطلاعات فناوري( خواهد بود و داراي این ویژگی ها است:
کتابچه اي براي ذخیره اطلاعات مربوط به سرویس هاي وب است
در آن واسط سرویس هاي وب که توسط WSDL توصیف شده است، ذخیره و دسته بندي می شود.
ارتباطات با آن توسط SOAP است.
BPEL
زبان اجراي فرآیندهاي حرفه با این مشخصات:
زبانی مستقل از سکو و مبتنی بر XML
زبانی براي توصیف رفتار فرآیندهاي حرفه به کمک سرویس ها
داراي ساختارهائی براي کنترل جریان و شرط هاي انشعاب است
قابلیت پوشش به موارد پیچیده تري چون فرآیندهاي تو در تو و الحاق و شکست زیر فرآیندها
به عنوان یک استاندارد با حق امتیاز رایگان ارائه شده
از WSDLبراي توصیف واسط سرویس ها استفاده می شود [1]
257048065595517
0017
2-7- معماری سازمانی سرویس گرا
معماري سازمانی را رهیافتی بالا به پائین می دانند که با توجه به نیازهاي کسب و کار)اهداف،راهبرد ها، نیازها و (…سازمان، فناوري اطلاعات را به خدمت می گیرد[29,30] ، حتی کسانی که معماري سازمانی را مقوله اي در حوزه فناوري اطلاعات دانسته و هدف آن را یکپارچگی اطلاعات وسیستم ها تعریف نموده اند بر این نکته اذعان دارند که این رهیافت بالا به پائین بوده و لایه هاي فناوري اطلاعات )حرفه، اطلاعات، سیستمها، داده، فناوري( رابطه ترتیبی از بالا به پائین با هم دارند بطوریکه هر لایه نیازها و اهدافش را جهت پشتیبانی به لایه پائین تر اعلان می کند . نتیجه آنکه درمعماري سازمانی لایه هاي مختلفی وجود دارد که ممکن است مرتبط با فناوري اطلاعات باشند یاخیر، ولی نگاه معماري بالا به پائین بوده و در آخرین لایه ها به فناوري و زیر ساخت ها می رسد.در خصوص معماري سرویس گرا تعریف ثابت و مورد توافقی وجود ندارد ولی اکثر تعاریف ومتون بر این موضوع توافق دارند که این معماري مربوط به لایه هاي پائین بوده و رهیافتی متکی برفناوري است که تاثیر آن بر هر دو حوزه کسب وکار و فناوري واقع می شود] 31,28,30] در اکثرمتون، معماري سرویس گرا را نگرشی پائین به بالا ارزیابی می کنند، البته این موضوع به این معنانیست که فرآیند معماري سرویس گرا از جزئیات به کلیات می رسد، مشخص است که ابتدا بایدسرویس هاي کلان شناسائی شوند، سپس سرویس هاي کاربردي و دست آخر نوبت به پیاده سازي آنها می رسد لذا منظور از اینکه گفته می شود معماري سرویس گرا پائین به بالاست به این معنااست که رهیافت بر مبناي راه حل هاي حوزه فناوري ارائه شده که به جامعیت سیستم هاي اطلاعاتی و یکپارچگی حرفه و فناوري کمک می کند.به طور خلاصه می توان گفت مفاهیم معماري سرویس گرا و معماري سازمانی درحال ادغام بایکدیگرند اگرچه ریشه و محل رویش معماري سرویس گرا در حوزه فناوري بوده درحالیکه معماري سازمانی از حوزه مدیریت حرفه آمده است.
2-8- اهداف و چالشهای معماری سرویس گرا
2693670244284518
0018
معماري سازماني در انعطاف پذيري سازمان، سرعت بيشتردرپاسخ به تغييرات كاري و انعكاس آنهادرمسائل وشناسايي وبهبود به كارگيري منابع وفرصت هاي موجودونهايتاكاهش هزينه هاي سازماني بسيارمؤثراست. درکنارآن معماري سرويسگرابااستفاده ازمفهوم سرويس واصولی چون قابليت استفاده مجددسرويس،وابستگي ضعيف،عدم وابستگي به پلتفرم و تكنولوژيهاي پياده سازي يا ارتباطي، قابليت تركيب,قابليت كشف توسط برنامه ها يا سرويسهاي ديگر، تجريدمنطق كاري باعث تعيين فرايندهای موجودسازمان و بطور كلي آنچه در سازمان انجام ميشودبا امکان انعطاف پذيري دربرابرتغييرات میشود .
سرويس گرايي درسازمان ,درچارچوبي محقق مي شودكه سازمان را از جنبه هاي مختلف و مهم و با توجه به نقشهاي متفاوت سازماني مانند ذي نفعان، طراحان، معماران و پياده سازان ودرسطوح مختلف تجريد مورد مطالعه، بررسي، مدل سازي ومستند سازي قرارمي دهد و درنتيجه آن محصولات وفراورده هايي بوجودمي آيندكه ضمن آن كه مستندات مهم معماري سازماني به شمارمي آيند،سرويس گرا نيزهستند.
اگر بخواهیم معماری سازمانی سرویس گرا را تعريف كنيم، مي توان گفت معماري سازماني سرويس گرا ، سبكي از معماري سازمان SOEA است كه در بازشناسي سازمان، برنگرش سرويس گرا تمركز داردوداراي فراورده هاي سرويس گرا است. از نگاه لایه کسب و کار، معماري سرویس گرا کمک می کند اتصال بین فرآیندهاي حرفه بافناوري اطلاعات منعطف باشد بطوریکه با تغییر فرآیندها ، فناوري نیز به آسانی هماهنگ شود.اتصال بین حرفه و فناوري از طریق تعیین سرویس ها محقق می شود که واسط بین این دو هستند.
از نگاه لایه سیستم هاي اطلاعاتی، هدف معماري سرویس گرا در نهایت حل معضل تعامل پذیري بین سیستم هاي اطلاعاتی با فناوري ها و سکوهاي مختلف است و این امر با کمک تعریف پروتکل هاي مستقل از سکو و استاندارد و ایجاد سرویس هاي وب مهیا می شود.از نگاه لایه فناوري، معماري سرویس گرا از یک سو سبب می شود لایه فناوري از استقلال بیشتري برخوردار باشد بطوری که بتوان سکوها و فناوري هاي مختلفی را به کار برد بدون آنکه نگران تعامل پذیري آنها باشیم و از طرف دیگر جهت پیاده سازي معماري سرویس گرا نیاز به توسعه یک زیرساخت جهت استفاده از پروتکل ها و استانداردهاي مخصوص ان XML ،WSDL، SOAPدر سطح فناوري خواهد بود.
2-9- فواید و ضرورت SOA از نگاه ذینفعان مختلف
فواید معماري سرویس گرا از نگاه اشخاص مختلف باتوجه به جایگاه فرد و نوع وظیفه اي که داردمتفاوت است.درادامه به بررسی تاثیرات معماري سرویس گرا از دیدگاه اشخاص مختلف در سازمان می پردازیم :
2597785128270019
0019
مدیر ارشد اجرائی (CEO): محصولات یا فرآیندهاي جدید به سادگی توسط فناوري اطلاعات اجراخواهند شد. سیستم هاي انعطاف پذیر دیگر مانعی بر سر تغییر و تکامل سریع فرآیندها نخواهند بود.
مدیر ارشد اطلاعاتی (CIO): رفع معضل بزرگ یکپارچگی مجموعه سیستم هاي سازمان، یکی ازبزرگترین مشکلاتی که فناوري اطلاعات در سازمانها بزرگ با آن روبرو بوده است. بدین ترتیب پاسخگوئی به نیازهاي حرفه نیز بهبود میابد.
مدیر پروژه هاي تولید و توسعه سیستم هاي اطلاعاتی : تقسیم پروژه ها به اجزاء کوچکتر که می توانند مستقل از هم انجام شوند به سادگی محقق می شود. همچنین کنترل پیشرفت هر زیر پروژه نیز مستقلا قابل محاسبه و کنترل خواهد بود.
توسعه دهندگان سیستم :درگذشته یکی از سخت ترین وطاقت فرساترین کارها براي تولید کنندگان سیستم هاي اطلاعاتی انجام یکپارچگی و اتصال با دیگر سیستمها بوده درحالیکه اکنون وب سرویس رهیافت غالب براي تولید سرویس هائی مستقل از فناوري است که توسط دیگر سرویس هاي تحت وب قابل فراخوانی هستند.
کاربران سیستم ها :سیستم ها به سادگی نیازکاربران را برآورده می کنند، مشکل انتقال اطلاعات بین سیستم ها به کمک یکپارچگی حل شده است و پیچیدگی هاي فناوري براي کاربران مخفی است . دیگر لازم نیست کاربران اطلاعات را با رسانه هاي ذخیره سازي از یک سامانه به سامانه دیگر انتقال دهند .
در دسته بندي دیگري می توان مجموعه مزایاي این معماري را از دونگاه کلان حرفه و فناوري اطلاعات بررسی نمود . [28,31].
مزایاي معماري سرویس گرا از نگاه کسب و کار:
انعطاف پذیري حرفه به دلیل افزایش دانه بندي از فرآیند به سرویس
قابلیت ایجاد سریع فرآیندهاي جدید و ترکیب مولفه هاي نرم افزاري موجود)سرویس جهت رقابت با تغییرات بازار (
بهبود ارائه خدمات به مشتریان به دلیل عدم نگرانی از توان پشتیبانی فناوري اطلاعات از تصمیمات جدید کسب و کار
تطبیق سیستم ها بر طبق فرآیندهاي حرفه و نه برعکس
بهبود قابلیت استفاده مجدد
اتصال به داده ها و سرویس هاي خارجی
ارائه و استفاده از بهترین گزینه ها از میان مجموعه اي از سرویس هاي قابل استفاده
261175582677020
0020
مزایاي معماري سرویس گرا از نگاه فناوري اطلاعات:
حضور فعال تر و مسئولانه تر فناوري اطلاعات در سازمان ها
کاهش زمان چرخه تولید و توسعه سیستم هاي اطلاعاتی به خاطر استفاده از واحدهاي قابل استفاده مجدد
کاهش پیچیدگی و هزینه نگهداشت
ارتقاء سیستم هاي اطلاعاتی موجود به جاي جایگزینی آنها
کاهش هزینه و زمان جهت پیکربندي مجدد
2-10-چرخه حیات SOA براساس طرح IBM،برای SOA میتوان یک چرخه حیات درنظر گرفت .در فازمدل نیازمندیهای کسب و کار جمع‌آوری شده و فرایندهای کسب و کار آنها طراحی میشود. بعد از بهینه شدن فرایندها، از طریق کنار هم قرار دادن سرویس‌های موجود وسرویس های جدید این فرایندهای کسب‌و کارشکل می گیرد. سپس این سرمایه‌ها دریک محیط امن وبا قابلیت تجمیع بالا نصب میشود. بعد از نصب فرایندهای کسب و کار ، کاربران IBM این فرایند های کسب وکار را هم ازمنظرفنی وهم از فرایندهای کسب وکار مورد نظارت ومدیریت قرارمی دهند .اطلاعات جمع‌آوری شده درفاز مدیریت به چرخه حیات بازخورد خواهد داشت تا بهبود پیوسته فرایندهارا امکان‌پذیرسازد .درزیرهمه این مراحل درچرخه حیات،حاکمیت وفرایند هایی هستندکه رهنمود‌ها وافق‌های آینده را برای پروژه SOA فراهم میکنند. حاکمیت وفرایندها جهت موفقیت هرنوع پروژه SOA ضروری هستند . جهت تخمین موفقیت، ممکن است یک مرکز تعالی درکسب وکار ، برای پیاده‌سازی سیاستهای حاکمیتی و دنبال کردن استانداردهای حاکمیت بین‌المللی در جهت اهداف کنترلی برای اطلاعات و تکنولوژی مرتبط ایجاد گردد . پیاده سازی سیا ست‌های حاکمیتی قوی میتواند منجر به پروژه‌های SOA موفق گردد [3].
برای درک بهتر مفهوم حاکمیت SOA ابتدا به تعریف حاکمیت و سپس حاکمیت فناوری اطلاعات می پردازیم و در ادامه تعریف حاکمیت SOA را ارایه می کنیم.
2-11- حاکمیت چیست؟
2625090174307521
0021
حاکمیت به معنای مدیریت چیزی اطلاق میشود. حاکمیت در یک سازمان یکی از رایج ترین انواع ان است.یک سیستم براي حاکمیت سازمانی به عنوان یک سیستم فرا-تصمیم گیرنده مطرح می شود. یعنی علاوه بر تصمیم گیری تصمیمات مربوط به تصمیم گیري هایش رانیز اتخاد می کند.
اعمال محدودیت بر روي تصمیمات , شناسایی افرادي که مسئولیت و اختیار براي تصمیم گیري را دارندوفراهم کردن محدودیتها و پارامترهاي لازم به منظور کنترل، راهنمایی یا تأثیرگذاري بر روي تصمیمات در یک سیستم حاکمیت انجام میپذیرد.یک سیستم حاکمیتی خوب به اعضاي سازمان خود کمک می کند که مسئولیت هاي خود را در جهت حمایت از چشم انداز سازمان و اهداف کسب و کار انجام دهند.
حاکمیت بخش مورد نیاز و حیاتی یک سازمان است . عناصر اساسی یک حاکمیت از: رفتار مطلوب، افراد، سیاست ها و فرآیندها تشکیل شده است. یک رفتار مطلوب از طریق ترکیب موفقی از افراد، سیاست ها و فرآیندها به دست می آید. افراد مسئول سازماندهی یک رفتار مطلوب در سازمان میباشند. سیاست ها قوانینی هستند که رفتار مطلوب را بیان می کنند و فرآیند ها تضمین می کنند که سیاست ها به خوبی دنبال شوند.هرحاکمیتی ساختار هدایت، رفتارهاي مطلوب, سیاست ها و فرآیند هاي مخصوص به خود را دارد. تحقق رفتار مطلوب نشان از موفق بودن حاکمیت دارد.
2-11-1- محدوده حاکمیت
در حوزه فناوري اطلاعات، یک سیستم حاکمیت , مسئول تأمین، سازماندهی، جهت دهی و ارائه رهنمود براي ایجاد و ارزیابی منابع و سرمایه هاي فناوري اطلاعات است. به منظور درك کامل حوزه یک سیستم حاکمیت در محدوده فناوري اطلاعات، ابتدا به بررسی نحوه ارتباط سیستم حاکمیت و مدیریت میپردازیم.
2-11-2- مدیریت و حاکمیت
اگرچه یک سیستم حاکمیت، قوانین و محدودیت ها را برقرار می کند اما این سیستم مسئولیت اجراي آن ها و یا نظارت بر فعالیت تهایی که به منظور تحقق آن ها تعیین شده اند را بر عهده ندارد. مدیریت به مجموعه سیستم و منابعی اطلاق میشود که مسئولیت اجراي عملیات هر روزه در سازمان را برعهده دارد. در محدوده فناوري اطلاعات، این مفهوم اساساً به اجراي فعالیت ها دلالت میکند. در رابطه با حاکمیت ، یک سیستم مدیریت مسئولیت تأمین شرایط مورد نیاز جهت تحقق اهداف و محدودیتهاي سیستم حاکمیت در دنیاي واقعی را برعهده دارد. بنابراین مدیریت یک سیستم حاکمیتی زیر مجموعه اي از تمامی مسئولیت هاي مدیریتی است [7].
2-11-3- حاکمیت فناوری اطلاعات
2788920105092522
0022
حاکمیت فناوری اطلاعات مرتبط با جنبه ها و ابعادی از حاکمیت است که دربرگیرنده ی فرایندهای فناوری اطلاعات سازمان و روشهای تحقق اهداف کسب و کاری است[36] .حاکمیت فناوری اطلاعات بخشی است که افراد در سازمان برای انجام مسئولیت هایشان از دارایی های فناوری اطلاعات استفاده میکنند.حاکمیت فناوری اطلاعات از فناوری و ارتباطات برای به ثمررساندن اهداف سازمان استفاده میکند.حاکمیت فناوری اطلاعات یک زیر مجموعه از حاکمیت سازمان , دارایی های فناوری اطلاعات ,افراد,فرایندها و زیرساخت های فناوری اطلاعات است و همچنین روش مدیریت و تامین دارایی ها را کنترل ومدیریت می نماید تا این دارایی ها نیازمندی های کسب و کاری را پشتیبانی نمایند.[36]
پیتر ویل از MIT تعریف دیگری ارایه داده است :
حاکمیت فناوری اطلاعات عبارت است از تعیین حقوق تصمیم گیری و چارچوب پاسخگویی برای تشویق رفتار مطلوب در استفاده از فناوری اطلاعات
به معنای دیگر مدیران فناوری اطلاعات بایستی از تصمیمات ,فرایندها و خط مشی ها برای تشویق و ترغیب رفتاری که منجر به موفقیت میشود استفاده نمایند.[37]حاکمیت فناوری اطلاعات بر عهده ی مدیران اجرایی بوده و شامل :مدیریت ,ساختاردهی به سازمان و فرایند هایی برای اطمینان از حرکت فناوری اطلاعات در راستای استراتژی ها و اهداف سازمان است]38[
بطورخلاصه میتوان گفت همکاری در تصمیم سازی فناوری اطلاعات وکسب وکار منجربه همسویی فناوری اطلاعات و اهداف کسب و کار میگرددتا نسبت به موارد زیر اطمینان حاصل شود:
سرمایه گذاری های فناوری اطلاعات بر پایه اهداف کسب و کار صورت گرفته است.
نتیجه پیاده سازی کسب و کار یک سرویس فناوری اطلاعات است.
الویت های کسب و کاری با قابلیت ها و محدودیت های فناوری اطلاعات سنجیده میشود.
2-12- حاکمیت معماري سرویس گرا
حکومت فرایندی برای دست یافتن به تصمیم گیری درست برای رسیدن به بالاترین و بهترین منافع سازمان و سهامداران است.
حاکمیت معماري سرویس گرا ترکیبی از افراد، سیاستها و فرآیند ها در حوزه سازمان است که با به کارگیری انها و استفاده از راهبردهای موجود به وضعیت و تصمیم های مطلوب برسد.. حاکمیت باعث کاهش ریسک و کمک به پیشبرد راهبردها، اهداف و اولویت ها در سازمان می شود.. اعمال حاکمیت سرویس گرایی در یک سازمان از طریق سیستم حاکمیت سرویس گرایی قابل انجام است.
2597785118935523
0023
یک سیستم حاکمیت سرویس گرا، یک سیستم فرا- تصمیم است که یک سازمان از آن به منظور کنترل و محدود کردن مسئولیت هاي تصمیم گیري مربوط به تطبیق و کاربردي کردن سرویس گرایی استفاده میکند [7].حاکمیت بر معماري سرویس گرا به طور ویژه بر روي اداره و حاکمیت بر سرویس ها متمرکز می شود [23] ویک چارچوب اساسی براي دست یابی به تعامل پذیري کارکردي و غیر کارکردي سرویس ها در بین مرز هاي کسب و کار را فراهم می کند[32] .حاکمیت معماری سرویس گرا توانایی سازماندهی , اجرا و پیکربندی در یک معماری سرویس گرا است]43[.با حاکمیت SOA مجموعه ای از ابزار در اختیار قرار می دهد که میتواند به بهترین نحو در گرفتن بهترین خدمات کمک کند.[13]حاکمیت SOA به فعالیت هایی اشاره میکند که برای اداره ی معماری سرویس گرا مورد نیاز است.[14]
سازمان ها و افراد مختلف تعاریف متفاوتی را از سرویس گرایی اورده اند که به بررسی بعضی از انها در زیر می پردازیم:
1- دیدگاه Software AG
حاکمیت برمعماري سرویس گرا ،فرآیندی است که تحقق منافع همه ذینفعان فناوري اطلاعات وکسب وکاررا وسیله برنامه ریزي،تامین بودجه واجراي ابتکارعمل معماري سرویس گرا تضمین میکندونوعی سرمایه گذاری استراتژیک است که موسسه وکارکردهاي آن رادرپروژه ها به بهترین شکل ممکن پشتیبانی میکند.[25]
2- دیدگاهERIC PILIER
حاکمیت معماری سرویس گرا ترکیبی ار سیاستهای امنیتی , توسعه,تبادل پیغام ,فناوری اطلاعات سازمان , منابع انسانی ,اجرا و سایر جنبه های رهبری در مدیریت سازمان فناوری اطلاعات مبتنی بر معماری سرویس گراست [39].
3- دیدگاه IBM
حاکمیت معماری سرویس گرا زیر مجموعه ای از حاکمیت فناوری اطلاعات است مرتبط با تعیین خط مشی ها ,مکانیزم های کنترلی و اجرایی در زمینه ی فعالیت ها و ساختارهای معماری سرویس گرا مشابه انچه برای مدیریت و کنترل سایر جنبه های فناوری اطلاعات وجود دارد]40[
4- دیدگاه OpenGroup
2611755158686524
0024
حاکمیت معماری سرویس گرا ,کاربرد حاکمیت سازمان , فناوری اطلاعات و حاکمیت معماری سازمانی برای تحقق معماری سرویس گراست .حاکمیت معماری سرویس گرا توسعه ی حاکمیت فناوری اطلاعات و حاکمیت معماری سازمانی برای کسب مزایای کامل از پیاده سازی SOA به منظور اطمینان از موفقیت معماری سرویس گراست[41].
از دیدگاه Oracle
حاکمیت معماری سرویس گراتعامل بین سیاست ها (چه چیز),تصمیم گیران (چه کسانی) و فرایندها (چطور)است[37](شکل2-2).
7232651438910شکل2-2 تعریف حاکمیت SOA از دیدگاه Oracle[63]
00شکل2-2 تعریف حاکمیت SOA از دیدگاه Oracle[63]
3230880847090فرایندها (چطور)
00فرایندها (چطور)
813435847090تصمیم گیران (چه کسانی)
00تصمیم گیران (چه کسانی)
2101850168910سیاست ها (چه چیزی)
00سیاست ها (چه چیزی)
دیدگاه MARKS
حاکمیت SOA تعریف , اجرا و انجام مداوم مدل تصمیم و چارچوبی پاسخگو که به سازمان امکان هماهنگی استراتژی های SOA را با اهداف تجاری سازمان داده و اینکه اجرای استراتژی ها با راهنما ها و محدودیت های تعریف شده با بدنه و سیاست های SOA هماهنگ است [20].
17780027178000
173609031115حاکمیت سازمان
00حاکمیت سازمان
-268605147320پشتیبانی میکند از
00پشتیبانی میکند از
4734560112395پشتیبانی میکند از
00پشتیبانی میکند از
4490720990600094170511239500
3821430210820حاکمیت EA
00حاکمیت EA
148590182245حاکمیت IT
00حاکمیت IT
37420551555750017780015557500
-140335249555توسعه می دهد
00توسعه می دهد
4886960186055توسعه می دهد
00توسعه می دهد
1583690488950044907202127250094170521272500
1667510231140حاکمیت معماری سرویس گرا
00حاکمیت معماری سرویس گرا
17780021780500
7531100شکل2-3 ارتباطات حاکمیت معماری سرویس گرا[41]
00شکل2-3 ارتباطات حاکمیت معماری سرویس گرا[41]
2707005179133525
0025
تمام تعاریف بخشی از حاکمیت فناوری اطلاعات یا حاکمیت سازمان معرفی میکنند که بر فعالیت های چرخه حیات سرویس ها و معماری سرویس گرا تمرکز دارد برمبنای تعریفی از پیتر ویل از حاکمیت فناوری اطلاعات میتوان به صورت زیر حاکمیت معماری سرویس گرا را تعریف کرد :
حاکمیت معماری سرویس گرا تعیین حقوق تصمیم گیری و چارچوب پاسخ گویی برای تشویق رفتار مطلوب در استفاده از بکارگیری از معماری سرویس گرا در سازمان است.
بر این اساس حاکمیت معماری سرویس گرا توسعه یافته مفهوم حاکمیت فناوری اطلاعات است و در واقع همان درزمینه ی معماری سرویس گرا است]44[.
2-12-1- چالشهای معماری سرویس گرا
توسعه ی SOA بدون داشتن چالشها ممکن نیست .از جمله ی انها می توان موارد زیر را نام برد:
شناسایی سرویس ها
نشان دادن ارزش را ه حل های SOA
مدیریت برنامه های SOA
اطمینان از اینکه سرویس ها نیازهای کسب و کار را براورده می سازند.
بودجه ی سرویس
مدیریت سرویس
مالکیت سرویس
یکپارچگی سرویس های ارایه شده وب
کمبود قابلیت همکاری سرویس
استفاده ی مجدد مناسب
تکثیر غیر قابل کنترل سرویس هادر حالیکه میتوانند ترکیب شوند
SOA های چند silo یی
هماهنگی متقابل سازمانی
تغییر مدیریت سرویس ها و راه حل ها
سازمانها باید اطمینان داشته باشند که :
– سرویس ها و راه حل های درستی اجرا شده اند که نیازهای کسب و کار را براورده میکنند.
– روشی پایدار برای کشف , مصرف , شناسایی ,طراحی , توسعه , اجراومدیریت سرویس هاو راه حل ها است.
256222574549026
0026
– سازمانی مناسب و تصمیمات تجاری مناسب تهیه شده است.
– روش SOA ارتباط درستی را درسازمان دارد.
– سازمان محلی برای اموزش درست SOA است.
– سرویس ها تامین مالی و مستندسازی شده اند.
– فقط سرویس های تایید شده استقرار یافته اند.
– سرویس های ایجاد شده به سیاست های حکومت پایبند هستند.
– طراحی,ساخت و اجرای سرویس ها در محیطی امن صورت گرفته است.
– تغییرات سرویس ها مدیریت شده هستند.
